ویروس همه گیر کرونا در ژانویه ی 2020 شروع شد، اما بازار های مالی در اواخر ماه فبریه به آن واکنش نشان دادند. تا آن زمان همه بر این باور بودند که این ویروس فقط یک بیماری معمولی در چین به حساب می آید. اما بعد از انتشار ویروس به ایتالیا و کشور های اروپایی، تریدر ها وارد ترس شدند. در برابر پیش زمینه های وقفه در روابط اقتصادی و کاهش تولید، شاخص داو جونز در 3 هفته گذشته بیش از 20 درصد سقوط کرده است. آیا این روند نزولی به انتهای خود رسیده است؟ آیا کرونا واقعا این قدر ترسناک است؟ چشم انداز داو جونز در هفته های آینده چیست؟ در این مقاله به تمام این سوالات پاسخ داده خواهد شد.

افت شاخص داو جونز : سقوط بازار سهام به دلیل ترس از ویروس کرونا

از 21 ام فبریه تا 12 ام مارچ، یعنی تقریبا در کمتر از 3 هفته، داو جونز بیش از 20% از ارزش خود را از دست داد و از قله ی تاریخی خود در 29551 – 29219 تا 23553 سقوط کرد. طی آخرین هفته از ماه فبریه، بازار جهانی 5 تریلیون دلار از نقدینگی خود را از دست داد، بازار سهام آمریکا 1.7 تریلیون دلار از ارزش خود را از دست داد. روزنامه “فایننشال تایمز” هفته اول وحشت را بدترین بحران بعد از بحران سال 2008 نامید. 

شاخص داو جونز و ویروس کرونا: شرح وقایع

شیوع این ویروس همه گیر برای اولین بار در اویل ژانویه ی 2020 گزارش شد، در آن زمان دولت چین به صورت ناگهانی شیوع شدید یک ویروس ناشناخته را گزارش کرد. این بیماری در اوایل شیوع خود توانست چندین کشور آسیایی را درگیر کند، اما بازار سهام آمریکا هیچ واکنشی به این قضیه نشان نداد و در 18 ام فبریه، داو جونز توانست سقف تاریخی جدیدی را (یعنی سطح 29551) برای خود ثبت کند. در آن زمان سرمایه گزازان تصور می کردند که این بیماری یک بیماری محلی بوده و خطرناک نیست و به زودی کنترل خواهد شد. 

اما متاسفانه آنها در اشتباه بودند. در 21 ام فبریه، دولت ایتالیا 6 مورد بیماری کرونا را گزارش کرد، در روز بعد این آمار به 50 عدد رسید. این قضیه توانست باعث ترس سرمایه گزاران و در نتیجه خارج کردن سرمایه هایشان از بازار های جهانی شود. این فروش هیجانی تا هفته ی بعد ادامه پیدا کرد. 

“بدبختی هرگز به تنهایی اتفاق نمی افتد“

در آخرین روز های فبریه، سرمایه گزاران امیدوار بودند که روند نزولی به کف خود رسیده باشد و رشد بازار شروع شود. در آن زمان، طبق گفته ی سازمان بهداشت جهانی (WHO)، تعداد افرادی که در روز به این بیماری مبتلا می شدند رو به کاهش بود و بازار های سهام این اخبار را به عنوان یک چراغ سبز در نظر گرفتند. در اوایل ماه مارچ، شاخص داو جونز کمی افزایش یافت و اگر به خاطر نزاع بین اوپک و روسیه نبود، ممکن بود این روند صعودی ادامه پیدا کند.

در 4 ام تا 6 ام مارچ، نشست بعدی اوپک برگزار شد که در طی این نشست سران اوپک تصمیم گرفتند قرار داد کاهش تولیدات نفت را تا اول آپریل تمدید کنند. هیچ دلیل روشنی وجود ندارد که چرا روسیه با تمدید این قرارداد مخالفت کرد، اما رویداد های بعدی به شرح زیر اتفاق افتاد:

• عربستان سعودی، تمایل به تمدید این قرارداد داشت و عملا یک جنگ قیمتی به راه انداخت. به شرکت آرماکو سعودی دستور داده شد تا طرح های تخفیفی بزرگی (6 تا 8 دلار به ازای هر بشکه) به مشتریان خود ارائه دهند. از 1 آپریل، ریاض تولیدات نفت خود را از 9.7 میلیون بشکه به 10، 11، و سپس 12 میلیون بشکه در روز خواهد رساند.
• اطلاعاتی وجود دارد که نشان می دهد روسیه تلاش می کند تولیدات نفت شیل آمریکا را از بازار خارج کند زیرا وقتی قیمت نفت زیر 40 دلار باشد، سودآوری نخواهد شد. اخیرا نیز اشاره های مبهمی در رسانه های روسیه مبنی بر کاهش ارزش روبل انجام شده بود. به عبارت دیگر می توان گفت که این سناریو قابل پیشبینی بود.
• در 9 مارچ، بسیاری از قیمت ها در بازارهای مختلف، از جمله داو جونز، رکورد بیشترین نزول خود را شکستند. 

در نهم مارچ، شاخص داو جونز در طی یک روز با کاهش 7.79% روبرو شد و به کف 52 هفتگی خود رسید. پایدار ترین سهام ها مر بوط به شرکت های، Walmart Inc (با 0.06% کاهش)، Virizon Communications Inc (با 1.82% کاهش)، Pfizer Inc (با 3.60% کاهش) می باشند. سهام های Dow Inc (با 21.66% کاهش)، Chevron Corp (با 15.37% کاهش) و Caterpillar Inc (با 14.28% کاهش) بیشترین میزان افت را تجربه کردند.

در قدم بعدی سرمایه گزاران باید چه اقدامی انجام دهند؟

با گسترش ویروس کرونا، اوضاع اروپا پر تنش شده است. طبق گفته سازمان بهداشت جهانی، در اروپا، تعداد مبتلایان روز به روز در حال افزایش است. ایتالیا از بیشترین آمار بیماری برخوردار است. در دهم مارچ، این کشور گزارشی مبنی بر 1000 مورد مبتلای جدید و 168 مرگ را ارائه داده است و در حال حاضر این کشور در قرنطینه به سر می برد. کشور های اوکراین، لهستان و جمهوری چک نیز به قرنطینه پیوسته اند. چندین مورد از بیماری در کشور های ترکیه، گرجستان، بولیوی، پاناما و جامائیکا گزارش شده است. محققین بر این باورند که در کشور های در حال توصعه (همانند CIS)، آمار ها حتی به مراتب غم انگیز تر می شوند زیرا بنا به دلایل مختلف ممکن است دولت ها به دلیل کمبود امکانات توانایی کنترل ویروس را نداشته و از ارائه ی آمار های واقعی سر باز بزنند و یا مردم به سادگی علائم ویروس کرونا را با یک سرما خوردگی ساده اشتباه بگیرند.

تا تاریخ 12.03.2020 وضعیت به همین نحو بوده است.

اما همه ی اخبار بد نیستند. چین اعلام کرده است که ویروس کرونا در این کشور در حال از بین رفتن است. نرخ رشد این بیماری به 0.023% در روز رسیده است، طبق آخرین آمار در تاریخ دهم مارچ، 74 درصد از بیماران مبتلا به کرونا بهبود یافته اند و 16 بیمارستان موقت (مخصوص بیماران کرونایی) تعطیل شده است.

اگرچه سازمان بهداشت جهانی، بیماری کرونا را یک بیماری کشنده معرفی کرده است اما این سازمان اعتراف می کند که هرساله 40 تا 45 میلیون نفر به آنفولانزا مبتلا می شوند و از این تعداد، 600,000 تا 650,000 نفر از آنها در اثر خود آنفولانزا با عوارض آن جان خود را از دست می دهند. سازمان بهداشت جهانی هر ساله با گونه های جدیدی از ویروس های مختلف دست و پنجه نرم میکند؛ با این حال، هیچ کدام از آنها منجر به چنین فروپاشی چشمگیر بازارها، وحشت و قرنطینه نمی شود.

با توجه به موارد بالا، سوالاتی در ذهن ما ایجاد می شوند:

• چه کسی از وحشت ناشی از کرونا بهره می برد؟ شرکت ها میلیارد ها دلار از دست داده اند، شرکت های حمل و نقل (توریستی یا باربری) عملا از کار افتاده اند، میزان تولیدات کاهش یافته است. اما زمانی که میزان مرگ و میر کرونا (میزان مرگ : 3.4% طبق داده های WHO) را با آنفولانرا یا ذات الریه (میزان مرگ : 7.1% طبق آمار US CDC) مقایسه می کنیم، به این نتیجه می رسیم که درصد مرگ و میر کرونا پایین تر از آنفولانزای معمولی است و احتمالا عده ای در مورد آن بیش از حد اغراق کرده اند. اگرچه داده های آماری را می توان به طرز ماهرانه دستکاری کرد، اما کافی است کرونا ویروس را با آنفولانزا یا سل مقایسه کنید. 
• آیا واقعا کرونا باعث سقوط داو جونز شده است؟ آیا ممکن است که این مریضی ماشه ی این سقوط را کشیده باشد؟ آیا ممکن است که این ویروس آخرین عاملی باشد که باعث ترکیدن حباب بورس آمریکا شده است؟

جواب این سوالات به ما سر نخی از آینده ی بازار های مالی و شاخص داو جونز خواهد داد.

چندین سناریو در مورد آینده ی داو جونز وجود دارد

• خوشبینانه. چین طی دو ماه توانست این بیماری را شکست بدهد. هم اکنون کرونا در اروپا در اوج خود قرار دارد، بنابراین، حداقل تا یک ماه وضعیت نامشخص خواهد بود. در طول این زمان، ممکن است داو جونز 10% دیگر از ارزش خود را از دست بدهد و یا در اثر وحشت سرمایه گزاران تا سطح تاریخی سال 2018 پایین برود. با در نظر گرفتن بازده این شاخص در طی سال های گذشته، این مقدار زیاد هم بد نیست. 

مقامات سازمان بهداشت جهانی خاطر نشان کردند که کاهش روند بیماری در چین ممکن است به خاطر گرم شدن هوا باشد، زیرا این ویروس در دمای بالا از بین می رود. بنابراین، پیش بینی می شود که در ماه می مردم کمی آرام تر شوند. احتمالا در همین حین، روسیه و عربستان در مورد قیمت نفت به توافق خواهند رسید (هیچ کس از قیمت فعلی نفت سود نخواهد برد)، و بنابراین، یکی دیگر از مشکلات ژئوپلیتیکی و عدم قطعیت در فرآیند های تجاری حل خواهد شد. تا ماه می بورس ایالات متحده به پایین ترین سطح خود (کف) خواهد رسید و در صورت خوشبین بودن و اغاز شدن فعالیت های اقتصادی کشور، پیش بینی می شود که بعد از رسیدن به این سطح، یک برگشت انجام شده و روند حرکتی تا سطح قله ی تاریخی ادامه پیدا کند. اگرچه بازار های سهام با سرعت کمی میتوانند این میزان ضرر را جبران کنند. اگر سرمایه گزاران در کف های قیمتی خرید خود را انجام دهند می توانند 15 تا 20 درصد بر روی اوراق قرضه ی داو جونز سود کسب کنند.

• بد بینانه. ترس و وحشت ویروس کرونا از بین خواهد رفت اما خاطره ی آن در ذهن ها باقی خواهد ماند. با وجود تزریق پول نقد توسط بانک های مرکزی، اقتصاد جهانی به کندی خواهد توانست به روند رشد قبلی خود برسد. به همین دلیل ممکن است که روند بازار های بورس جهانی اصلا ریکاوری نشوند و یا بهبود آنها بسیار کند باشد. شرایط شاخص داو جونز ممکن است پیچیده تر باشد. تحلیل گران بر این باورند که بورس آمریکا بیش از حد بزرگ نمایی شده بود و یک حالت حباب گونه به خود گرفته بود.طبق تئوری امواج الیوت، یک بحران بلند مدتی جدید شروع شده است و این سقوط ممکن است بخشی از یک روند نزولی بلند مدتی باشد که نقطه ی شروع آن در اواخر ماه فبریه قرار دارد. حتی ممکن است این روند نزولی در طی کش مکش های انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در پاییز، قوی تر شود. طبق این سناریو شاخص داو جونز تا یک سال آینده نزولی خواهد ماند و در انتهای سال یک حرکت برگشتی انجام خواهد داد. در بد ترین حالت ممکن است حوادث سال 2008 دوباره تکرار شوند.